...Gouda

Vergroot de kaart door er op te klikken.


ONTGRONDINGSPENNING
O-04.A
Eénzijdig: Staande leeuw met op de borst het wapen van van Oranje Nassau (Schoonhoven?).
Opschrift: ONTGRONDING PASSAGIEGELT / GOUDA
Jaartal : 1748
N: -
Klop: 100
Diameter : 79 mm.
Type O-04.A
Referentie: Van Loon - Vervolg 6 - 10 (1766 - 1806) # 433, plaat XXXIX
Op "GeheugenVanNederland.nl" staat deze penning beschreven als een duit van de Stad Utrecht uit 1767..... Collectie NISA nr 3A2439(?)
Bovenstaand lood is afkomstig uit een scheepswrak wat vergaan is in het laatste kwart van de 18e eeuw op de Zuiderzee en gevonden nabij het huidige Lelystad op kavel E 32 in oostelijk Flevoland.
In het lood is het cijfer 100 geklopt. Dit zal geen betrekking hebben op de omvang van de lading turf, want volgens de tolboeken van de Goudse tol te Haarlem
(één van de weinige sluizen die de turfschipper op weg naar de Zuiderzee mocht passeren), hadden de kleine schepen 500 en de grootste 700 tonnen turf aan boord.
Maar daarmee is nog niet verklaard hoe het loodje in een schip op de Zuiderzee terecht is gekomen.
Het loodje moest immers weer aan de belastingontvanger teruggegeven worden, waarna de schipper de vereiste impost in rekening werd gebracht. (Plackaatboek VII, 1883).

O-04.B

In de collectie van het Rijks Museum bevindt zich onder nummer NG-VG-1-2525 een ontgrondingspenning van Gouda uit 1748 met de volgende omschrijving:
Ontgronding te Gouda, penning bedoeld als bewijs voor turfdragers, -vullers of -tonners om turf in te mogen voeren uit de nieuw ontgronde venen.
Eenzijdige loden penning. Voorzijde: staande leeuw met wapenschild op borst tussen jaartal binnen omschrift. Keerzijde: blanco.
Diameter 7,9 cm. gewicht 104,95 gram
Jaartal 1748.
Type O-04.B

Geen afbeelding
O-04.C
Besproken in De Navorscher VII 1857 pagina 170 als nummer 236a.
Jaartal 1748. Type O-04.C
Huidige verblijfplaats onbekend.

O-04.D
Collectie Museum Gouda object 56471, klop 10, afmeting 78,5 mm

Geen afbeelding
O-04.E
Collectie Museum Gouda object 56565, afmeting 78,4 mm

Zie de speciale pagina over Ontgrondings - Passagiegelt penningen.



Turfpenning van het Heilige Geestgasthuis van Gouda.

Voorzijde : In een effen veld de Heilige Geest in de gedaante van een duif, door een stralende zon omgeven.
Hieromheen een klein bandje.
Keerzijde : In een vlak veld " 16 T 60 ".
Diameter : 22 mm
Referentie: L. Minard van Hoorebeke nr. 182. Van Orden pagina 85.
Veilingcatalogus collectie P. Smidt van Gelder Zaandam 1848 lot No. 4510
Voor deze penning konden zieken en kraamvrouwen een ton turf krijgen.

Wijnpenning van het Heilige Geestgasthuis van Gouda(?).

Voorzijde : In een effen veld de Heilige Geest in de gedaante van een duif, door een stralende zon omgeven.
Hieromheen een klein bandje.
Keerzijde : In een vlak veld " 16 W 60 ". Hieromheen een klein bandje.
Diameter : 22 mm
Referentie: L. Minard van Hoorebeke nr. 181. Van Orden pagina 85.
Prijslijst A.G. v.d. Dussen januari 1981 nummer 314.
Veilingcatalogus collectie P. Smidt van Gelder Zaandam 1848 lot No. 4509
Voor deze penning konden zieken en kraamvrouwen hoeveelheid wijn krijgen.
Deze wijn werd wel "nachtwijn" genoemd.

2x
z.j. Heilige Geestgasthuis. Wijnpenninkje Gouda?
Diameter: 20 mm.
Minard 181 (?). Fraai.
Karel de Geus veiling 53 kavel 2501


Turfpenning van het Aalmoezeniershuis te Gouda.

Voorzijde: Binnen een opgehoogde boord een klein afgerond wapenschild van de stad Gouda.
Links van het wapen, een klop met de letter M.
Centraal, het merkteken van het Aalmoezeniershuis (Æ). Ter weerszijden, het gesplitste jaartal 16 Æ 83
Materiaal: lood
Diameter: 35 mm
Massa: 16,27 gram
MPO veiling 44 woensdag 26 november 2014 lot 5640; MPO veiling 46 23 mei 2015 lot #6317. Collectie Goud01.
Gouda Museum 57357 afmeting 36 mm.


Turfpenning van het Aalmoeseniershuis te Gouda.
 
Penning voor een ton turf en gift in geld.
Voorzijde : In het midden het stadswapen in een omkadering van snijwerk, waarboven een versiersel. Door een gesneden rand omgeven.
Keerzijde: In een effen veld de letters Æ (1734 met tussen de poten van de A een klop, zespuntige sterwelke Minard als merk van het aalmoezeniershuis beschrijft), waaronder het jaartal.
Diameter: zeskantig, 44 x 57 x 22 mm
Referentie: L. Minard van Hoorebeke nr. 180 (1734), van Orden PL. XVIII.1 (afbeelding z.j., tekst 1695?).
Voor deze penning kon men een ton turf krijgen en een gift in geld.
De volgende jaren zijn bekend: 1691, 1734 en 1795:

1691

MPO veiling 44 woensdag 26 november 2014 lot #5641 / MPO veiling 46 23 mei 2015 lot #6318 / HAE veiling 48 lot #8017, jaartal 1691, 49 x 37 mm.
Stedelijke Musea Gouda, collectie nr 57332, afmeting 50,3 x 37,8 mm

1734

Veilingcatalogus collectie P. Smidt van Gelder Zaandam 1848 lot No. 4508
Vaste prijslijst Schulman oktober 1931 nr 78 Gouda Turfpenning in de vorm van een schild. Stadswapen Kz AE 1734 Vgl v. Orden 18.1 Lood 60/44 mm Fraai Fl 5,-
Karel de Geus veiling 53 kavel 2499, afmeting 60 x 44 mm
Collectie Rijksmuseum: inv. nr. NG-VG-17-60, 60 x 44 mm, massa 29,51 gram en NG-VG-17-61, 60 x 44 mm, massa 28,94 gram
Collectie Goud33, 60 x 44 mm, 28,25 gr. Numis 1147501, 29-03-2023 opgenomen in PAN-00056438 
Stedelijke Musea Gouda: 57331 59,6 x 44,1 mm ; 57326 62,2 x 44,1 ; 57329 61,1 x 44,3 ; 57327 62,7 x 44,2 ; 57328 62,6 x 44,2 en 57330 59,6 x 44,4.

1795

In de Schulman veiling catalogus van 21 juli 1908 komt de 1795 versie onder de kavelnummers 280 en 281 in zowel messing als tin voor.
In het Amsterdamse Pipe Museum bevindt zich een exemplaar uit 1795, collectienummer PK 07.972, 72 x 44 mm, massa 36 gram
Teylers Museum TMNK 16513, 58,2 x 44 mm
Collectie Rijksmuseum: koper/messing NG-VG-17-62, afmeting 58 x 43 mm, massa 42,32 gram. Kopie op FB pagina Lodenpenningen-Méreaux.
Stedelijke Musea Gouda: 57334 afmeting 57,5 x 43,1 mm en 57333 afmeting 61,4 x 43,8 mm


Broodpenning H. Josef

Broodpenning 'Goed voor twee broden - Kerk H Josef' van de parochie H. Josef .


Communiepenning van de Waalse Gemeente

Voor- en keerzijde gelijk: (Gouds wapenschild) SO: SIM: CO: COLO: E: PRV: CO: SERP: balk waarboven duif en onder slang
Zie Veilingcatalogus C.A. van Sypesteyn (1745) lot 374: 'Dusdanige wierd oudstyds aan de Communicanten in de Walsche Gemeente te Gouda gegeven.'
Messing 27 mm 1,94 gram. HAE veiling 14-11-2018 lot #2069, collectie MvdH.
Messing 26 mm 2,33 gram. HAE veiling 64 13-11-2019 lot #1974, kwaliteit zfr/pr, collectie Goud30


Leprozenloodje.

Eénzijdig : Afbeelding van een lazarusklep met daarnaast het jaartal 16 - 11 en daarboven GOVDA.
Diameter : 25 mm
Referentie: van Orden en Schinkel nr 5, afbeelding plaat I nr.5.
Artikel in de Muntkoerier april 1994 bladzijde 21 en 22.
Exemplaren gezien in de januari prijslijst van A.G. v.d. Dussen 1981 nr. 312; en in de collectie van het Catharina Gasthuis te Gouda.
In de collectie van Museum Gouda bevindt zich een exemplaar met de volgende omschrijving:
‘inventaris nummer 10.627, leprapenning van de stad Gouda, 1611, lood’.
Deze penning werd uitgedeeld door de Lazarusmeesters en gaf toegang tot het leprooshuis.
Ook bezit het museum twee lazaruskleppers van hout en touw uit 1787, inventarisnummers 20785a en 20785b.
Voor De Beeldenaar van September/Oktober 2013, 37^e jaargang NR., heb ik het volgende artikel geschreven: 'Je mag niet door m'n straatje gaan' Leprozenpenningen van Gouda en Enkhuizen".
In Tidinge-augustus-2013 heeft Daan van Leeuwen het artikel 'Leven buiten de stadsmuren' over het leprooshuis van Gouda geschreven.
Collectie DNB GP-00507 diameter 24 mm


Eénzijdig armenloodje met stadswapen

Diameter: 24 mm.
Prijslijst A.G. v.d. Dussen januari 1981 nummer 313.
2x
Karel de Geus veiling 53 kavel 2500 , opnieuw veiling 54 kavel 2182 → collectie Goud32
Diameter 24 mm. R.
Gouda Museum 57352 afmeting 24,5 mm


Armenpenning Gouda

Geplaatst op vondsten.nl
Diameter ??



Armenpenning Gouda
2x
Voorzijde: V
Keerzijde: V
Diameter: 19 mm.
Gewicht 6,27 gram
Gevonden in Gouda
Opvallende centreerpunten op voor- en keerzijde + gietsporen.
Collectie Goud02


Gildepenning Turfdragersgilde

Voorzijde: TVRF DRAGERS GILT
Keerzijde: niets op te zien
Materiaal: lood
Afmeting: 42 x 40
Massa: 19,42 gram
Deze penning is gevonden in Gouda. Collectie Goud31, geschonken aan ChrT.
Tijdens zijn dissertatie op 14 november 2019 in de aula van de Vrije Universiteit te Amsterdam vertelde Chris Teulings, dat Het Groene Hart een grijs gebied is m.b.t. gildepenningen.
In een reactie op deze penning schrijft Chris: 'Ik ken dit type penning absoluut niet en ik kan niet anders concluderen dan dat het de turfdragersgildepenning van Gouda zal zijn en daarmee bevestigt het mijn vermoeden uit mijn dissertatie, dat er weliswaar formeel geen Goudse gildepenningen bekend zijn in de literatuur maar dat die er wel degelijk geweest zijn'.
Gouda was echter wel een distributiepunt voor het scheepvaart verkeer, dus 100% zeker Gouds is de penning niet. Turfdragers met hun penning zouden best wel eens heel wat mobieler kunnen zijn dan we denken en het zou best kunnen dat een turfschipper ook diensten verleende als drager (of beter omgekeerd: dat een drager in een bepaalde stad ook er nog wat bij schippert). Iemand van buiten Gouda kan deze penning dus ook verloren zijn.....



Onderstaande penningen waren eerder opgenomen onder Dordrecht.
Na de vondst van het derde exemplaar zijn wij tot de conclusie gekomen dat Dordrecht als plaats van herkomst beter vergeten kan worden, maar dat we eerder aan Gouda en omstreken moeten denken.
Gildepenning?
2223 c 
Afbeelding 02 is 38 mm en weegt 21,15 gram. Collectie Goud22 Dord02.
Een in de omgeving van Gouda gevonden exemplaar met uitgebroken randje, 38 mm en 18,13 gram, collectie Goud23 Dord03.
In 2018 is het derde (c) exemplaar gevonden bij Gouda. Op de keerzijde staat ook een 2. Diameter 39 mm. Collectie RvdH.
In het boek "Op de penning… Dordtse gildepenningen uit de periode 1603-1803" zijn mijn penningen opgenomen met de volgende omschrijving:
Catalogus 37 Provisorisch WK06.02 Gildepenning? Broodpenning van een gilde of andere instantie? Dordrecht?
Lood, 38 mm, gegoten, 21,15 gr. Doorboord.
Op de voorzijde BIH / RS / R, omringd door een randje.
Op de keerzijde 2 in hoog reliëf. = collectie Goud22 Dord02.
Herkomst onbekend (een tweede, identiek exemplaar als bodemvondst Gouda, eveneens met 2 in hoog reliëf). = collectie Goud23 Dord03).
Literatuur: -.- 

Bij Utrecht is het exemplaar gevonden met op de voorzijde R Ƨ - R , keerzijde de 2 in hoog reliëf.
Diameter 38 mm, gewicht 21,15 gram. Collectie Goud24 Dord23.

Bovenstaande loden penningen vertonen grote overeenkomst met Minard 163.
Minard noemt het een Gildepenning voor de Witschilders, Chr. Teulings schrijft dat deze penning potentieel aan de Wantsnijders? toe.
Deze penning was eigendom van Minard (vóór in zijn boek staan de nummers die uit zijn eigen collectie komen) en inderdaad staat onder kavel 834 van zijn nalatenschapsveiling
(Gent, 23 mei 1883 met als expert Herman Van Duyse) deze penning vermeldt als Dordrecht Méreau des badigeonneurs (= witschilders).
De huidige verblijfplaats van deze Minard penning is onbekend.
De lithograaf van Minard tekende zelden / nooit doorboringen; dus of de Minard-penning doorboord was is niet zeker maar wel waarschijnlijk.
De overeenkomsten zijn het lettertype en schrijfwijze, de diameter, allen doorboord en de 2 in hoog reliëf op de keerzijde.
Alle penningen zijn op dezelfde plaats doorboord, zonder de tekst te beschadigen.

Diaconie penning? Gouda

Enkelzijdig. Gelegen op het veld een rechtopstaand staafje, afgerond (langwerpig broodje ?), waarnaast rechts, een klop met het stadswapenschild van Gouda.
Onder het wapen de letters D H Diaconie Huys (?) ingeslagen.
Diameter: 40 mm
Massa: 35 gram.
Bodemvondst door Verowin en getoond op Bodemvondstenwereld.



Bij Gouda gevonden loodjes waarvan het gebruiksdoel nog onbekend is.
Transcriptie van het vonnis van het Hof van Holland d.d. 08-10-1660 inzake een geschil over ‘het geven van het lood’ voor bij het Moortsche Verlaat.

	Driekantig loodje gevonden omgeving Gouda. Diameter 28 x 30 mm. Collectie MvdH. De afbeelding in het centrum en de dikke stippenrand komen ook voor op het vierkante loodje. Diameter 19 x 21 mm. Gewicht 6,67 gram. collectie Vr129
	Driekantig loodje gevonden bij Alphen a/d Rijn. Voorzijde: B I waarnaast stadswapen van Gouda. Keerzijde: 2 in hoog reliëf. De letters B I en de 2 vertonen grote overeenkomst met de hierboven beschreven penningen met BIH. Formaat niet bekend. Aangeboden 02-2018 op MP
	Driekantig loodje gevonden bij Moordrecht. Voorzijde: R  -  I D P. Keerzijde: 3 in hoog reliëf. De letters en de 2 vertonen grote overeenkomst met de hierboven beschreven penningen met BIH. Diameter 35 x 30 mm
	Groot lood, diameter 42 mm. Voorzijde: twee maal het gemeentewapen van Gouda geklopt. Keerzijde: merkstrepen. Handelslood?
2x	Vierkante loden penning met XpX binnen ingebogen schild. Diameter 19 mm Gevonden bij Gouda, collectie Goud28
2x	Loden penning met op de voorzijde 73 in stippenrand. Diameter 14 mm Gewicht 3,15 gram. Gevonden bij Gouda, collectie Goud27
	Loden penning met op de voorzijde 24 en op de keerzijde een huismerk? Diameter 16 mm Gevonden bij Gouda, collectie Goud26 On LTT_123 on page 2 (almost) the same lead found on the Thames foreshore near Cannon Street.
	Enkelzijdige penning met 'zeester' 16 mm Gevonden bij Gouda, collectie Goud25
	MVH Penning gevonden bij Gouda. Keerzijde blanco Diameter 37 mm. Collectie RvdH.
2x	Armenpenning? met drie kloppen. Gevonden op 11-10-2001 bij Mijnheers Padt. Diameter 22 mm. Datering 16e eeuw. collectie Goud20.
	Loodje gevonden bij Gouda. Voorzijde: tussen dwarsbalken - TVO - 1676 - Keerzijde: symmetrisch aangebrachte krassen Diameter: 40 mm collectie Vr169 (Goud13)
	Loodje gevonden bij Gouda. Voorzijde: (stads)wapen van Delft(?) - Keerzijde: IK6 - 90 Diameter: 24 x 23 mm collectie Vr168 (Goud14)
	Loodje gevonden bij Gouda, collectie Vr73g (Goud15). Middeleeuws armenloodje, bakenloodje of presentielood. Het lood heeft in het midden een klop met een Gotische letter D. Ze komen voor met een Grote en kleinere 'D'. De keerzijde is blanco. Er zijn meerdere van deze loodjes bekend. De afmetingen zijn 22 x 25 mm.
	Vierkant loodje gevonden bij Gouda. voorzijde: 1 6 - 7 5 keerzijde: figuren welke lijken op paarden als het lood een kwart slag gedraaid wordt. Diameter 19 x 20 mm. Gewicht 5,73 gram. collectie Vr130
	Vierkant loodje gevonden bij Gouda. voorzijde: "driehoek" waaromheen dikke stippen keerzijde: blanco of golfpatroon. Diameter 19 x 21 mm. Gewicht 6,67 gram. collectie Vr129
	Dit loden gewichtje(?) met de letters L R is gevonden bij Gouda. Diameter 14 mm, gewicht 5,76 gram. collectie Vr125 Zie ook Muntenbodemvondsten.nl
	Loden proefslag (?) In een puntcirkel de letters S - G waarnaast 26 Hieronder het jaartal 1631. Afmeting 35 x 37 mm, massa ca. 50 gram. Vindplaats: Zevenhuizen 09-1999. collectie Vr064

Onderstaande loden zijn gevonden in (de omgeving van) Gouda
Het is zeer waarschijnlijk dat de loodjes iets met de scheepvaart te maken hebben gehad in de vorm van tol- of sluisgeld.
Gouda was een belangrijk knooppunt voor de binnenvaart.
(klik, in enkele gevallen, op de afbeelding voor een vergroting)

Enkelzijdig loden met een jaartal - letters - cijfer(s)
1635 (3?)  W   O  30 klop Diameter: 45 mm. Gevonden bij Gouda, collectie Vr075	1640  I C P    37 klop Diameter: 45 mm. Gevonden bij Moordrecht, collectie NvdD	1640  I C P    7 klop Diameter: 45 mm. Gevonden Noord Holland, collectie MvdH
1639 -A G - 40 (ingeslagen). Gevonden in Amsterdam Referentie: Baart e.a. fig. 767.	1639 Afmeting: 26 x 30 mm collectie NvdD	27 x 30 mm collectie Goud18 (RvdH)	24 x 27 mm collectie MvdH (RvdH) Bakenlood type HJ voor de alternatieve route?
Loden met het gehelmde wapen van de familie 't Kind de Roodenbeke (een 'waterstroompje') met aan weerszijden letters, o.a.  P - I en P - K (Vermoedelijk) in gebruik geweest voor de veren van Capelle a.d. IJssel - Krimpen a.d. IJssel
detail	19 x 24 mm collectie Goud03	32 mm collectie Goud04	39 x 41 x 38 mm collectie Goud17
41 x 37 mm collectie Goud16	42 x 39 mm collectie MvdH	41 x 39 mm collectie MvdH	44 x 44 mm collectie Goud05
38 x 38 collectie Goud06	P - K Gevonden bij Moordrecht, Vondsten.nl 52625	P - K (detail) Gevonden bij Moordrecht, Vondsten.nl 52625	gehelmd (familie)wapen Afmeting: 31 mm collectie NvdD
GB gevonden bij Waddinxveen Voorzijde: Wapenschild 13 Afmeting: 30 x 30 mm	GB gevonden bij Waddinxveen Voorzijde: Wapenschild 24 Afmeting: 30 x 30 mm	GB gevonden bij Waddinxveen Voorzijde: Wapenschild 39 Afmeting: 26 x 24 mm
Loden met een gehelmd (familie)wapen waarboven het jaartal
16 24 Diameter: 24 x 27 mm collectie Goud09	16 22 Diameter: 25 x 27 mm en 10 gram  gevonden bij Waddinxveen	16 25 Diameter: 23 x 28 mm collectie NvdD	16 22 Afmeting: collectie GB.
Loden met I I boven de 'gekruiste haken / dors vlegels', ter weerszijden de letters I - G , waaronder 14
27 mm collectie Goud10	28 mm collectie MvdH	Afmeting: 28 mm collectie NvdD
Loden met een handmerk
Diameter: 40 mm. collectie Goud12		b Diameter: 27 mm collectie Goud11	Gevonden in Waddinxveen, 24 mm en 14,4 gr.
Loden met een Fleur du Lis
8 Fleur de lis 9 Afmeting: 34 x 34 mm collectie NvdD	Mogelijk het wapenschild van Adriaan Reepmaker, baljuw van Schieland (& dijkgraaf) en heer van Strevelshoek, opgehouden door twee leeuwen. Onder het wapen het devies: "Vivere Cogitare Est".	Fleur de Lis, linksboven een handmerk. collectie GB	2x loodje van 16 mm gevonden bij Heerenveen, de Knippe collectie JB
Loden met jaartallen
24 x 27 mm collectie MvdH (RvdH)	27 x 30 mm collectie Goud18 (RvdH)	1639 Afmeting: 26 x 30 mm collectie NvdD)	33 mm collectie Goud08
Loden met cijfers en / of letter
2x Letters I M en de cijfers 7 I geklopt Vindplaats: Waddinxveen Afmetingen: 28 x 28 mm Collectie: MvdH, Vragen 196	Letters I M en de cijfers 6 8 geklopt Vindplaats: Moordrecht Afmetingen: .. x .. mm		Diameter: 32 x 34 mm Vindplaats: Berkel en Rodenrijs Collectie: Berk01 Lood vertoont grote overeenkomst met de loden welke rond Gouda gevonden worden.

Onderstaande loodjes zijn gevonden bij Gouda door RvdH.
31 x 31 mm collectie Goud19	Den Haag (?) 36 x 35 mm. collectie Haag01	37 x 37 mm collectie Goud07

Onderstaande loodjes zijn gevonden bij Moordrecht door NvdD.
(stads)wapen van Zwolle? Afmeting: 30 mm	plaatselijk gewichtje? van Gouda keerzijde 3 z, massa 14,13 gram	twee 'kersen' - C kers H Afmeting: 30 mm
klop 36 binnen cirkel Afmeting: 41 x 31 mm	voorzijde: R - IDP keerzijde: 3. Afmeting: 35 x 30 mm	inwaartse bloem binnen cirkels breed gevoet kruis binnen cirkels Afmeting: 28 mm	handelslood Afmeting: 28 mm

Mes met zilveren heft, Gerrit van der Starre, Gouda, gedateerd 1762 en gegraveerd met het stadswapen van Woerden. Haffmans Antiek 3076mH