Terschelling.

Op 18 augustus 2012 is de vondst van een scheepswrak op de kust van Terschelling bekend gemaakt.
In dit wrak zijn ook meerdere loodjes aangetroffen, o.a. met de dubbelkoppige adelaar.
Dergelijke loodjes worden wel vaker in Nederland gevonden, maar het bijzondere is dat er nu een duidelijk voorbeeld is van de wijze waarop deze loodjes gebruikt en bevestigd werden, namelijk om koperstaven te bundelen en deze bundels verzegeld bijeen te houden.








Hieronder meer informatie over deze schatvondst:


Schat aangespoeld op Terschelling


Op Terschelling is een wrak aangespoeld met een bijzondere schat erin: zo'n 300 kilo koperen staven, duizenden kralen, ruim veertig koperen pannen, pot- en flesscherven.

Vermoedelijk komt de vondst uit de achttiende eeuw, zegt conservator en directeur Frans Schot van museum 't Behouden Huys op Terschelling.
Volgens conservator Schot spoelt er wel vaker een wrak aan, maar bijna nooit met nog een lading aan boord.

Een vrijwillige vogelwachter van Staatsbosbeheer vond de restanten van een houten sloep twee weken geleden in de vloedlijn, toen hij met zijn vrouw op de Boschplaat liep, een natuurreservaat op het eiland. Hij vond tussen het zand op de bodem van de sloep duizenden kralen. Sommigen zijn van glas, anderen vermoedelijk van been.
Samen met zijn vrouw haalde hij de kralen uit het zand.

Takelen
De rest van de lading kon hij niet met de hand uit het wrak halen. Dat lukte enkele dagen later wel met behulp van collega's en een auto met een grote takel.
De lading is overgebracht naar 't Behouden Huys; het wrak is verdwenen in de zee.

Omdat veel conservatoren op vakantie zijn, is er nog geen definitieve uitspraak gedaan over de herkomst van het wrak of de lading.
Maar er zijn volgens Schot wel vermoedens. Hij heeft de kralen ter beoordeling voorgelegd aan kralendeskundigen.
Die zeggen dat de kralen vermoedelijk in de achttiende eeuw in Venetië of Amsterdam zijn gemaakt en werden gebruikt als betaalmiddel door onder andere de West Indische Compagnie.
Die haalde slaven uit Afrika en bracht deze vervolgens naar Suriname.

Koperstaven
Een andere aanwijzing van de herkomst van de schat zijn de loodjes aan de ruim 20 bundels met gele koperstaven.
Om de bundels zaten koperdraden met daaraan een loodje ter grootte van een muntstuk van twee euro.
Op de loodjes staat een afbeelding van een tweekoppige adelaar.
Die afbeelding komt onder andere voor op de wapens van de gemeente Groningen en Nijmegen, maar ook in Duitsland.
Op de achterkant van de loodjes staat een palmboompje met de letters T P.
Verder lagen er scherven van handgeblazen glas in het wrak, vermoedelijk afkomstig uit de zeventiende eeuw, zegt Schot.

Volgens scheepsarcheoloog André van Holk uit Lelystad spoelt er zelden een wrak aan met nog een lading aan boord.
Ook het grote aantal kralen dat aan boord was en de loden zegels noemt Van Holk bijzonder. Koper wordt volgens hem wel vaker gevonden. "Maar aangezien ik de vondst of het schip nog niet zelf heb kunnen bekijken, kan ik geen definitief oordeel geven", zegt de scheepsarcheoloog.


Koperschat gevonden in aangespoeld wrak op Terschelling
door Pim van den Dool (bron NRC)

In een aangespoeld wrak is eind juli op Terschelling een koperschat gevonden. In de resten van een vrachtschip uit de achttiende eeuw lagen koperen pannen, bossen koperen staven, potscherven en geglazuurde kralen.
De vondst werd gedaan door een boswachter van Staatsbosbeheer
Volgens Staatsbosbeheer, dat de vondst vanwege het broedseizoen van vogels vanochtend (18-08) pas bekendmaakte, spoelen wel vaker wrakken aan op Terschelling.
Het is wél bijzonder dat er nog een deel van de lading in het ruim lag.
Conservator Frans Schot van het gemeentelijk museum ‘t Behouden Huys op Terschelling denkt dat het om een deel van een handelsschip gaat dat in de achttiende eeuw op weg was naar West-Indië. In die tijd werd veel koper uit Zweden gehaald, dus dat was mogelijk het vertrekpunt van het schip.
Enthousiasme over vondst bij instanties
De duizenden kralen in het schip werden destijds gebruikt als betaalmiddel, onder meer in de slavenhandel, schrijft persbureau Novum. Veel experts zijn momenteel op vakantie, maar verschillende instanties, zoals het Scheepvaartmuseum in Amsterdam en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in Amersfoort zijn heel enthousiast over de vondst.
Een 53-jarige boswachter uit Nijverdal en zijn vrouw vonden het wrak ‘s avonds tijdens een week als vrijwillige vogelwacht op het Waddeneiland. Het schip is voorzichtig met een shovel aan land gesleept, waarna de schat is geborgen en toegevoegd aan de collectie van ‘t Behouden Huys.


Koperschat uit de 18e eeuw gevonden op Terschelling (bron Staatsbosbeheer)

Op de Boschplaat op Terschelling is eind juli een deel van het wrak van een oud vrachtschip uit de 18e eeuw aangespoeld. Het wrak werd gevonden door een boswachter van Staatsbosbeheer, die een week vrijwilligerswerk deed op het eiland. Het gebeurt wel vaker dat na een storm of duinafslag wrakdelen opduiken, maar de recente vondst is bijzonder omdat er in het schip nog een restant van de lading lag. In het wrak zijn koperen pannen, bossen koperen staven, potscherven en geglazuurde kralen gevonden die vroeger als ruilmiddel werden gebruikt.

Handelsschip
Conservator Frans Schot van het gemeentelijk museum ’t Behouden Huys is opgetogen over het wrak dat zomaar boven kwam drijven. Schot: “We denken dat het om een deel van een handelsschip gaat dat in de 18 eeuw op weg was naar West-Indië. Koper werd in die tijd veel uit Zweden gehaald. Dat zou de vertrekhaven geweest kunnen en zijn. Voorlopig blijft het gissen waar het schip is vergaan.”

Vondst
Boswachter Sjaak van Dijk (53) uit Nijverdal en zijn vrouw Ilse waren een week als vrijwillig vogelwachters aan het werk en vonden het wrak. Toen zij op een avond langs het strand liepen, zagen zij op de vloedlijn iets opvallends dat in de beleving van Van Dijk op een sloep leek. Met het tij ging het op en neer. Hij ontdekte tussen het zand, dat in een dikke laag die op de bodem lag, tal van potscherven, een aantal aan elkaar gekoekte koperen pannen en bossen koperen staven. De staven waren gebundeld met koperdraad, waaraan volgens de vinder een loden zegel zat.

Kralen
In de romp zag de boswachter ook een gebroken fles, waaruit een grote hoeveelheid witte kralen van divers formaten waren gerold. Omdat het zegel er erg oud uitzag, vermoedde Van Dijk dat ook de kralen een hoge leeftijd zouden hebben. Voordat de vloed weer opkwam, wist hij een grote hoeveelheid veilig te stellen. “De kralen zijn inderdaad uniek”, zegt conservator Frans Schot, die door Staatsbosbeheer van de aanwezigheid van het wrak op de hoogte werd gebracht. “We hebben er een deskundige over geraadpleegd en die is helemaal lyrisch”, zegt Schot. Het gaat om kralen die in de 18e eeuw als betaalmiddel werden gebruikt en waarmee in die tijd slaven werden betaald.

Broedseizoen
Staatsbosbeheer is erg behoedzaam omgegaan met de vondst (deze is pas op 18 augustus 2012 bekend gemaakt), omdat in de directe omgeving nesten lagen van strandbroeders zoals de zeldzame bontbekplevier en de strandplevier. ‘We wilden de natuur uiteraard geen schade toebrengen en hebben er vanwege het broedseizoen ook niet direct ruchtbaarheid aan gegeven ”, zegt boswachter Jan Ellens. We beseften wel direct dat dit materiaal voor Terschelling behouden moest blijven. Op onze aanwijzingen is een shovel naar de vindplaats gereden om het wrakdeel boven de waterlijn te slepen.” Toen konden ook de staven en pannen die Van Dijk al had ontdekt, worden geborgen.

Onderzoek volgt
Diverse instanties, zoals het scheepvaartmuseum in Amsterdam en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in Amersfoort zijn het er inmiddels ook over eens dat er iets bijzonders op Terschelling is ontdekt. “Op basis van gemailde foto’s reageerden zij enthousiast”, zegt Schot. Vanwege vakanties van experts is er nog geen onderzoek gestart. Burgemeester Jurrit Visser werd in zijn functie van strandvonder eveneens ingelicht en was opgetogen over de vondst. “Voor de maritieme historie van ons eiland en voor de collectie van het museum is dit een welkome aanwinst.” Visser is blij dat Staatsbosbeheer de vondst bij het museum heeft aangemeld.